خیابان اصلی اکباتان که سال‌ها یکی از آرام‌ترین مناطق مسکونی شهر شلوغ
تهران به شمار می‌رفت، این روزها دیگر آرام نیست و حتی ترافیک به حدی زیاد
شده که نه‌تنها حاشیه خیابان، بلکه اطراف بلوار هم در تصرف اتومبیل‌هایی
است که خیابان اصلی اکباتان را به یک پارکینگ بزرگ تبدیل کرده اند. ساکنان
اکباتان ماشین‌های خود را در پارکینگ‌های مربوط به بلوک‌های خود پارک
می‌کنند و این ماشین‌ها مربوط به کسانی است که از دیگر نقاط شهر به اکباتان
آمده‌اند و شب هم به محل زندگی خود بازمی‌گردند و این خود یکی دیگر از
آسیب‌هایی است که ساخت یک مرکز تجاری بزرگ در یک منطقه مسکونی برای اهالی
اکباتان به همراه داشته است؛ چیزی که طبق قوانین مربوط به شهرک نباید اتفاق
بیفتد.
نصفه نیمه و در قالب مجموعه‌های رفاهی، فرهنگی و اقتصادی هنوز در دستور کار ساخت قرار گرفته است ولی این‌که چه زمانی به اتمام برسد هنوز معلوم نیست.
ماده 4 «قانون تعاریف محدوده و حریم شهر، روستا و شهرک و نحوه تعیین آن‌ها» که در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ 14 دی 1384 مرکز شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 28 دی 1384 به تایید شورای نگهبان رسیده، به صراحت محدوده شهرک‌ها را مشخص کرده و گفته است: «محدوده شهرک‌ها اعم از شهرک‌های مسکونی و صنعتی یا سایر شهرک‌هایی که طبق مقررات و مجوزهای قانونی مربوط ایجاد و احداث می‌شود، در طرح‌های مصوب آن‌ها تعیین و تصویب می‌گردد.»
تبصره 1 همین ماده می‌افزاید: «محدوده شهرک‌های یادشده و همچنین محدوده نقاط و مراکز جمعیتی که قبل از سال 1355 دارای طرح ایجاد شهرک و صورتجلسه تفکیکی بوده و تاکنون موفق به اخذ پروانه شهرک نشده و به صورت غیرمصوب باقی مانده‌اند، در صورتی که بنا به ضرورت و با ارائه دلایل توجیهی کافی براساس مطالعات طرح‌های جامع و هادی مصوب در داخل حریم شهرها قرار گیرند، اعم از این‌که عملیات شهرک‌سازی در آن‌ها خاتمه یافته و پروانه بهره‌برداری آن‌ها صادر شده باشد یا هنوز در دست احداث و تکمیل باشند تحت کنترل و نظارت شهرداری مربوط خواهد بود.» علاوه بر این در تبصره 2 هرگونه ساخت‌وساز در شهرک‌های یادشده را تابع ضوابط و طرح مصوب قانونی خود دانسته شده است، اما این بار عدم رعایت طرح اولیه شهرک اکباتان مسئله‌ساز شده است.
مدتی است که ترافیک سنگین و آلودگی صوتی در شهرک اکباتان زیاد شده و ساکنان شهرک را که بیشتر به دلیل تمایل به محیط آرام به اکباتان آمده‌اند کلافه کرده و موجب ایجاد نارضایتی و شکایاتی از سوی آنان شده است. به عنوان نمونه می‌توان به نامه ساکنان بلوک‌های 19 و 17 خطاب به شهردار منطقه 5 تهران اشاره کرد که در آن ضمن اشاره به نامه‌های دیگری نیز اشاره و با امضای بیش از 50 نفر از این اهالی درباره محل کارگاه مترو روبه‌روی بلوک‌های 19 و 17 اکباتان و قول مساعد برای ایجاد دوباره فضای سبز طبق تعهدات و عدم تحقق این موضوع پس از اتمام پروژه ترو تذکر داده شده است و خواستار بازگشت درخت‌های کاج و زیتون به محدوده فضای سبز قبلی که با ایجاد کارگاه‌های متعدد از بین رفته، شده‌اند.
لازم به ذکر است که طبق طرح اولیه شهرک فضاهای خالی بین فاز 1و 2 شهرک اکباتان به فضای سبز اختصاص داده شده است اما متاسفانه کمیسیون ماده 5 شهرداری تهران بنا به درخواست شهرداری منطقه 5 در
سال 86 به تغییر کاربری این محدوده که حدود 20 هکتار است رای داده است. اما موضوع به همین جا ختم نمی‌شود. در دستورالعمل تغییر کاربری به صورت جلسه 446 مساحت 3هزار و 300 متر فرهنگسرا اشاره شده که حتی پیش از آن در تاریخ 7 اردیبهشت 76 کلنگ آن توسط شهردار وقت منطقه 5 به زمین زده شده و تاکنون اقدامی در این خصوص انجام نشده است. هیات‌مدیره مرکزی شهرک اکباتان در نامه‌ای به تاریخ 16 بهمن 82 به دکتر محمود احمدی‌نژاد، شهردار وقت تهران ،موضوع فرهنگسرا را اعلام و عنوان کرده که شهرداری منطقه 5 به علت اجرای خط 4 مترو و احداث یکی از ایستگاه‌ها از زیر زمین اجرای احداث فرهنگسرا را متوقف کرده است و شهردار وقت تهران نیز در آیین‌‌نامه خطاب به رییس مترو وقت تهران اعلام کرده «اصولا پایانه باید خارج از محدوده شهری باشد، حتی شایعه احداث پایانه در قلب مجتمع اکباتان زیبنده نیست. محمود احمدی‌نژاد 16 بهمن 82.»
با توجه به عدم اجرای خواست مردم مبنی بر حفظ فضای سبز مصوب در مجموعه شهرک اکباتان نامه‌نگاری‌ها به شهردار بعدی تهران نیز ادامه یافته و پس از محقق نشدن این خواسته‌ها در تاریخ سوم آبان 89 به مهندس چمران، رییس شورای اسلامی شهر تهران، نسبت به تغییر کاربری فضای سبز بین فاز 1 و 2 شهرک اکباتان اعتراض کرده و خواستار این شده‌اند که گروه کارشناسی برای بررسی سوابق طرح تفضیلی شهرک و بازدید از محل با حضور اعضای هیات‌مدیره مرکزی به موضوع رسیدگی و اتخاذ تصمیم کنند. در پاسخ به این مطالبه اهالی شهرک، حبیب کاشانی، عضو و معاون اداری و اجرایی شورای اسلامی شهر تهران، اعلام کرده که موضوع به شهردار منطقه 5 ارجاع و جوابیه معاون حقوقی شورا و امور مجلس شهرداری تهران به پیوست ارسال شده است. در نامه محمد تقوی، معاون حقوقی شورا و امور مجلس شهرداری تهران، درباره تقاضای هیات‌مدیره مرکزی شهرک اکباتان آورده شده: «حسب بررسی به‌عمل‌آمده توسط شهرداری منطقه فوق، ساخت‌وساز در فضاهایی که هیات‌مدیره از آن به‌عنوان مشاعات نام برده کلا مربوط به اجرای پروژه‌های عمرانی است که قسمت‌هایی تحت عنوان خط 4 مترو از سوی شرکت مترو تهران در حال اجرا بوده و همه آن در جهت رفاه حال ساکنان شهرک صورت می‌گیرد. و همچنین تمامی خدمات مورد ارائه در سطح شهر تهران در سطح شهرک اکباتان نیز ارائه و شهروندان ساکنان از تمامی خدمات عمومی شهرداری در سطح شهرک بهره‌مند می‌باشند و دستگاه‌های ورزشی در بوستان‌ها و فضاهای مناسب بعضی از بلوک‌ها نسبت شده و تحت بهره‌برداری قرار دارند در حد امکانات منطقه مذکور در حال توصعه نیز می‌باشد و سرای محله اکباتان در ضلع شمال میدان بسیج اکباتان در سال‌جاری مورد بهره‌برداری قرار گرفته که شامل سالن آمفی‌تئاتر، سالن آی‌تی، خانه اسباب‌بازی، کتابخانه و غیره می‌باشد. مضافا این‌که مراکز فرهنگی و تفریحی در سطوح مختلف خصوصی و عمومی و دولتی از جمله ورزشگاه بزرگ پارس و راه‌آهن از سال‌ها پیش دایر و مورد استفاده مردم قرار دارد.
درباره بازار میوه و تره‌بار جدید اشعار می‌دارد بازار میوه و تره‌بار قبلی معارض اجرای پروژه خط 4 مترو بود، که به صورت موقت به مکان جدید انتقال و پس از اتمام عملیات عمرانی مترو بازارچه اصلی طبق طرح مصوب پروژه مجتمع رفاهی اکباتان لحاظ شده که ساخته خواهد شد.»
زمانی که به سابقه شهرک اکباتان نگاه می‌کنیم اختیارات شهرداری منطقه 5 تهران درباره این شهرک برمی‌گردد به صورتجلسه مورخ 27 اسفند 72 که درباره نحوه صدور پایان کار، تحویل به شهرداری منطقه 5 و همچنین وضعیت کارگاه‌های موجود در شمال اکباتان بین شهرداری و شرکت نوسازی و عمران اکباتان به عنوان مجری پروژه تصمیماتی اتخاذ شده است. در ماده 3 بند ب بخشی از باغ شرافت جهت مجموعه فرهنگی ورزشی در نظر گرفته شده که باید با رعایت حداقل قطع درخت و حفظ حداکثر فضای سبز موجود طراحی شود در بند ج ماده 4 نیز تمامی اراضی با کاربری‌های غیرمسکونی (فضای سبز و بهداشتی) در تملک شهرداری دانسته شده است.
تغییر کاربری این اراضی که برای فضای سبز در نظر گرفته شده بود و قطع درختان موجود به صورت گسترده در حالی با مجوز شهرداری انجام می‌شود که طبق بخش‌نامه شورا هماهنگی شهرداری تهران به تاریخ 13 اسفند 1349 «فروش و استفاده مغایر اراضی فضای سبز عمومی پیش‌بینی شده واگذاری توسط مردم به شهرداری ممنوع دانسته شده و شهرداری مجاز به آن نمی‌باشد».
راه‌اندازی فروشگاه بزرگی همچون «هایپرمی» در محدوده شهرک خود نیز نارضایتی را در بین اهالی و کسبه محل ایجاد کرده است. به عنوان نمونه می‌توان به نامه نماینده کسبه و هیات‌مدیره بازارچه اداری شهرک اکباتان به شهردار منطقه 5 اشاره کرد که به رییس شورای شهر و شهردار تهران نیز رو‌نوشت شده است و در آن از اقدامات شهردار ناحیه 6 منطقه 5 در اکباتان شکایت شده است. موضوع شکایت به شرح ذیل است:
1- شهردار ناحیه 6 بدون در نظر گرفتن مسائل اقتصادی کسبه شهرک و بی‌اعتنایی به بار ترافیکی ایجادشده اقدام به صدور مجوز تخریب دیوار بین شهرک اکباتان و محله بیمه را داده و مجوز بزرگ‌ترین مرکز در کوی بیمه را صادر نموده است.
2- جواز ساخت واحد‌های تجاری در بیمه با تخریب منازل مسکونی صادر گردیده است و همین‌طور تغییر کاربری ملک‌های مسکونی به اداری بدون در نظر گرفتن بار وحشتناک به شهرک صادر گردیده است.
3- ایجاد بزرگ‌ترین مرکز تجاری در شهرک ضربه سنگینی به کسبه شهرک وارد آورده و بیش از 2هزار واحد کسبی از اوضاع بد اقتصادی گله‌مند می‌باشند.
4- فرا‌تر از این‌ها در محوطه بلوک‌های a4 و b3 مجوز ساخت قهوه‌خانه سنتی صادر نموده است که موجب سلب آسایش ساکنین گردیده است در صورتی که وظیفه شهرداری ایجاد فضای سبز بیشتر، آسفالت معابر و نگهداری شهرک و غیره می‌باشد نه اقدامات تجاری و توسعه‌دهی. در خاتمه خواهشمندیم از ساخت مراکز تجاری جدید در محل میدان بسیج و جنب آتش‌نشانی جلو‌گیری و محل مثل سابق تبدیل به فضای سبز گردد. برای بررسی این مشکلات جلسه‌ای با حضور بعضی از نمایندگان هیات‌مدیره بلوک مختلف نماینده کسبه بازارچه‌ها و تعدادی از ساکنان شهرک در دفتر هیات‌مدیره بلوک 17 با حضور خبرنگار روزنامه بهار تشکیل شد. در این جلسه شرکت‌کنندگان ضمن گفتن مشکلات خود درد دل‌های مردم را هم گفته و از ساخت‌وساز‌ها گرفته تا سر و صدایی که این فروشگاه‌ها به وجود آورده شکایت کردند. این‌گونه که می‌گویند، آسایشی که مردم اکباتان خواهان آن بودند با آمدن این مجتمع بزرگ دیگر محقق نمی‌شود مگر این‌که آن را تخریب کنند. چون دیگر فضایی که مدت‌ها در آن با آرامش زندگی کرده بودند باید بار مشکلات زیاد آن را به دوش بکشند. البته حضور بعضی از مقامات و مسئولان در شهرک در پاره‌ای از موارد توانسته در رفع مشکلات و رسیدگی به مسائل شهرک کمک کند اما همین موضوع هم نتوانسته از تخریب فضای سبز به عنوان ریه تنفسی شهرک و در حقیقت کل شهر تهران جلو‌گیری کند.
از یکی از افراد حاضر در جلسه پرسیدم کمبود امکانات این شهرک چه چیز‌هایی هستند؟
او که سال‌هاست در این شهرک زندگی می‌کند، ضمن اشاره به امکاناتی که در زمان طراحی نقشه شهرک در نظر گرفته‌اند، گفت: امروز ما در بزرگ‌ترین شهرک خاورمیانه با کمبود فضای سبز، نداشتن پارک برای بچه‌ها، نداشتن کتابخانه و فرهنگسرا مواجهیم که این روزها ترافیک هم بر آن افزوده شده است.
برای رفع این مشکلات اقداماتی هم انجام داده‌اید؟
بله، ولی یا بیشتر بی‌جواب بوده یا در دست اقدامات است. ما فقط می‌توانیم به مسئولان بگوییم، البته وجود هیات‌مدیره در بلوک‌ها و رسیدگی‌ای که به فضای اطراف بلوک‌ها می‌کنند خوب است، ولی مگر این شهرک جزو شهر تهران نیست، چرا ما باید هزینه‌هایی بیشتر از ساکنان دیگر مناطق شهر بپردازیم؟ الان مشکل آن‌جا است که مسئولان شهرداری، وقتی می‌خواهند هزینه‌های مربوط به خدمات شهری را برای ما بپردازند، می‌گویند شما شهرک هستید و شهرک از نظر این هزینه‌ها مستقل است، اما وقتی دیوارهای دور شهرک را برداشتند و مسیر اتوبان را از شهرک عبور دادند، عنوان کردند که فرقی نمی‌کند شما محله اکباتان هستید. این نگاههای دوگانه ما را اذیت می‌کند.
بیشترین آسیب به چه کسانی وارد می‌شود؟
یکی از افراد حاضر که مدیرعامل یکی از بازارچه‌های شهرک بود، گفت: افرادی در این شهرک مشغول کاسبی و مردم هم از خدمات آن‌ها به نسبت راضی بودند. در زمان طراحی شهرک، برای بلوک‌ها مکان‌هایی تحت عنوان بازارچه در نظر گرفته شده بود که نیازهای اهالی را تامین می‌کرد. امروز بیشترین آسیب به این افراد وارد شده و بعضی از این افراد حتی نمی‌توانند پول شارژ خود را پرداخت کنند، کسانی هم که مغازه را اجاره کرده‌اند در پرداخت اجاره‌بها با مشکل مواجه شده‌اند و این می‌تواند به بیکار شدن عده زیادی منجر شود.
اوضاع این افراد چگونه است؟
عده‌ای از این کاسب‌ها به ناچار مغازه‌های خود را جمع کردند و عده‌ای هم دارند با مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند. ولی ادامه این وضعیت و افزوده شدن فروشگاه‌های دیگر یا راه افتادن دیگر بخش‌های مگامال می‌تواند زندگی دیگر کسبه محل را هم تهدید کند.
از جلسه که بیرون می‌آییم گشتی در بازارچه‌ها و محلات شهرک اکباتان می‌زنیم تا کمی هم با مردم صحبت کنیم.
خانمی میانسال در حال قدم زدن در محدوده بین بلوک‌هاست. از او می‌پرسم: شهرک اکباتان را امروز چقدر می‌پسندید؟
امروز که اصلا. حدود 15 سال پیش که شوهرم بازنشسته شد به خاطر آرامش و سکوتی که داشت به این منطقه آمدیم ولی امروز دیگر از بسیاری نقاط دیگر تهران شلوغ‌تر شده، ما که خانه را گذاشته‌ایم بنگاه برای فروش.
چرا، مگر چه مشکلاتی دارید؟
ببینید هزینه زندگی و شارژ ماهیانه در شهرک اکباتان از بسیاری نقاط تهران بیشتر است، اهالی این هزینه‌ها را با رضایت کامل می‌پرداختند
به خاطر این‌که از آرامش محیطش استفاده کنند، اما با این ساخت‌وسازهایی که هر روز هم افزوده می‌شود دیگر نمی‌توان آن آرامش گذشته را تجربه کرد. در بازارچه‌ها هم که قدم می‌زنی بسیاری از مغازه‌ها بسته شده‌اند و کاسبی هم چندان تعریفی ندارد. شهرک اکباتان روزگاری با هزار امید و آرزو برای زندگی بهتر ساخته شد ولی امروز زندگی در آن با مشکلاتی همراه است که بسیاری از آن امید و آرزوها را تباه کرده است.
لینک صفحه روزنامه بهار
salam mamnonam ke harfe dele ma razadid omidvarim asri dashte bashad ma ham az in vaze asafbar khaste shodim ba tashakor.